Πώς η απομάκρυνση από τη μόνιμα συνδεδεμένη ζωή βοήθησε να αποκατασταθεί η συγκέντρωση του Adam Weiss στο εργαστήριο.
Άρθρο του Adam Weiss, 15 Φεβρουαρίου 2022
Στις αρχές του 2021, έφτασα σε αδιέξοδο στη μελέτη μου. Ως υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Σικαγο, εργάζομαι στη διεπαφή της χημείας πολυμερών και της ανοσολογίας, χρησιμοποιώντας συνθετικές στρατηγικές για τον σχεδιασμό ασφαλέστερων και αποτελεσματικότερων υλικών για τη χορήγηση εμβολίων και γονιδίων. Παρότι ήμουν παραγωγικός νωρίς στη μεταπτυχιακή μου καριέρα, πλέον οι πολλές ώρες και η σκληρή δουλειά δεν μετατρέπονταν σε επιτυχία στο εργαστήριο, και αισθανόμουν απελπισμένος κι ότι δεν θα κατάφερνα να πετύχω τους στόχους μου. Κάτι έπρεπε να αλλάξει.
Καθώς άρχισα να ψάχνω την αιτία των δυσκολιών μου, συνειδητοποίησα ότι ο “ελεύθερος χρόνος” μου στο εργαστήριο – για παράδειγμα, όταν έτρεχα πειράματα – δεν ήταν καθόλου ελεύθερος. Αντί να σκέφτομαι την επιστήμη, έβλεπα τηλεόραση ή αλληλεπιδρούσα με τα social media στο κινητό μου τηλέφωνο. Παρότι μπορούσα να ανταπεξέλθω σε αυτή την έλλειψη αποτελεσματικότητας δουλεύοντας περισσότερες ώρες, η δουλειά μου είχε γίνει χαοτική και ανοργάνωτη. Εργαζόμουν πιο πολύ από ποτέ, αλλά με λιγότερα αποτελέσματα. Γυρνούσα στο σπίτι μετά από μια κουραστική μέρα στο εργαστήριο και απαντούσα σε email και μηνύματα την ώρα του φαγητού ή στο κρεβάτι. Όλα αυτά κορυφώθηκαν το περασμένο καλοκαίρι όταν αναγκάστηκα να ζητήσω βοήθεια από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας του πανεπιστημίου καθώς δεν μπορούσα να βρω ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και την προσωπική ζωή.
Μέσα από έναν συνδυασμό συμβουλευτικής και προσωπικού στοχασμού, μπόρεσα να κατανοήσω το πρόβλημά μου: ήμουν εθισμένος στο κινητό μου τηλέφωνο.
Εθιστικό εκ κατασκευής
Δεν ήμουν μόνος. Πρώην εργαζόμενοι σε εταιρείες τεχνολογίας έχουν μιλήσει δημόσια για τους αλγόριθμους που διέπουν τον εθιστικό χαρακτήρα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της χρήσης smartphone. Οι εφαρμογές μπορούν να ενεργοποιήσουν τους ίδιους μηχανισμούς ανταμοιβής με τους κουλοχέρηδες, χρησιμοποιώντας απρόβλεπτα, εθιστικά χρονοδιαγράμματα ανταμοιβής και κατάταξη αναρτήσεων με βάση την αλληλεπίδραση για να αποσπάσουν την προσοχή των χρηστών. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι πολίτες των ΗΠΑ περνούν πάνω από τρεις ώρες την ημέρα στα κινητά τους τηλέφωνα, και η χρήση smartphone έχει αποδειχθεί ότι αποτελεί μεγαλύτερο κίνητρο από το φαγητό για τους φοιτητές.
Για να αποκαταστήσω τη συγκέντρωσή μου, επέλεξα να μειώσω τη συνδεσιμότητά μου και να χρησιμοποιήσω ένα απλό κινητό τηλέφωνο χωρίς ίντερνετ κατά τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας, αλλά και να αφαιρέσω τις περιττές εφαρμογές από το smartphone μου όταν το χρησιμοποιούσα. Μπορούσα να έχω ένα iPod για μουσική και ό,τι μηνύματα λάμβανα θα περίμεναν στον υπολογιστή μου για όταν θα γυρνούσα σπίτι. Άλλοι έχουν βρει διαφορετικές στρατηγικές, όπως τη χρήση προγραμμάτων που περιορίζουν την πρόσβαση σε οθόνες (διαθέσιμα απευθείας στο iOS και το Android), αλλά και την υιοθέτηση αλλαγών στον τρόπο ζωής όπως να κλείνουν τα τηλέφωνά τους μετά τη δύση του ηλίου και να προγραμματίζουν δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο για να περιορίσουν την ανούσια ενασχόληση με τα social media.
Ως επιβεβαίωση της εθιστικής φύσης των smartphones, βίωσα συμπτώματα στέρησης όταν πρωτοέκοψα τον μεταφορικό ομφάλιο λώρο, κοιτώντας το iPod μου κατά τη διάρκεια της ημέρας και ελπίζοντας ότι θα λάβω ένα κύμα ντοπαμίνης που δεν ερχόταν πια. Όμως, με τον καιρό, ξεκίνησα να χρησιμοποιώ πιο παραγωγικά τον ελεύθερό μου χρόνο. Ξεκίνησα να διαβάζω εργασίες κατά τη διάρκεια μακροσκελών πειραμάτων, και μπήκα στη συνήθεια να γράφω όταν είχα ελεύθερο χρόνο. Οι πρακτικές αυτές έχουν ήδη οδηγήσει σε επιτυχία: αυτόν τον καιρό ετοιμάζω ένα άρθρο προς υποβολή στον επιβλέποντά μου, και έγραψα αυτή τη στήλη και άλλα προσωπικά στοχαστικά έργα. Έχω επίσης αισθανθεί πιο συγκεντρωμένος σε σεμινάρια και συναντήσεις – είμαι πιο προετοιμασμένος, κάνω ερωτήσεις και κρατάω χειρόγραφες σημειώσεις.
Ψυχική ισορροπία
Ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι ένιωσα το άγχος μου να μειώνεται και την παραγωγικότητα και δημιουργικότητά μου να αυξάνονται δραστικά, ανταλλάσσοντας τη χαοτική σχέση μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής με ξεκάθαρα όρια και πληθώρα νέων επιστημονικών ιδεών. Τώρα, ακόμα και όταν έχω το smartphone μαζί μου, αισθάνομαι λιγότερη πίεση να τσεκάρω αν έχω email ή μηνύματα, και μπορώ να συγκεντρωθώ καλύτερα στη δουλειά που βρίσκεται μπροστά μου.
Όπως με κάθε αλλαγή στον τρόπο ζωής, η αλλαγή στις συνήθειές μου σε σχέση με το smartphone έφερε και κάποιες προκλήσεις. Δεν ήταν όλοι οι συνάδελφοί μου υποστηρικτικοί στη μείωση της συνδεσιμότητας, και έχω χάσει μηνύματα σε υπηρεσίες επικοινωνίας όπως το WhatsApp και το Slack. Επίσης, περνάω λιγότερο χρόνο στο ακαδημαϊκό LinkedIn και Twitter, έχοντας σβήσει το τελευταίο εντελώς, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τις ευκαιρίες καριέρας μου. Όμως αυτές οι διαταράξεις ήταν πολύ μικρές και, κατά τη γνώμη μου, αποτελούν χαμηλό τίμημα για την αυξημένη διαύγεια και παραγωγικότητα.
Ως ερευνητές, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση του χρόνου και της νοητικής μας ενέργειας μπροστά στη συνεχή διάσπαση προσοχής. Το burnout και οι διαταραχές ψυχικής υγείας είναι ευρέως διαδεδομένες ανάμεσα στους μεταπτυχιακούς φοιτητές και τους επιστήμονες σε κάθε επίπεδο, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19, και η τεχνολογία έχει τουλάχιστον ένα μερίδιο ευθύνης. Οι φίλοι, η οικογένεια και οι ακαδημαϊκοί μου συνάδελφοι παραδέχονται ότι και εκείνοι θα επωφελούνταν από μειωμένη χρήση smartphone, αλλά πολλοί μου έχουν πει ότι ο φόβος ότι θα χάσουν κάτι και οι κοινωνικές συνέπειες θα ήταν πάρα πολλές για να τις αντέξουν.
Αν βρίσκετε τον εαυτό σας σε αυτή την κατάσταση, σας ενθαρρύνω να σκεφτείτε τουλάχιστον πόσο συχνά αφήνετε το smartphone να διακόψει την καθημερινή σας εργασία. Φροντίστε να εντάξετε στο πρόγραμμά σας ελεύθερο χρόνο και απρόσκοπτη μελέτη, για να βρείτε γαλήνη απέναντι στον ψηφιακό θόρυβο των smartphone και της μοντέρνας τεχνολογίας. Αυτό μπορεί να είναι κρίσιμο για την επιτυχία μας ως επιστήμονες – και άνθρωποι – στο μέσο μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης που συμβαίνει μία φορά στα εκατό χρόνια.