Από την Helen Briggs
Μία γυναίκα μηχανικός που είχε δουλέψει στο πρόγραμμα προσεδάφισης στη Σελήνη αναφέρθηκε πρόσφατα στην φορά που της είπανε ότι στο κέντρο ελέγχου δεν έχουν θέση οι γυναίκες. Τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά τα τελευταία 50 χρόνια, όχι όμως όσο γρήγορα όσο κάποιοι ήλπιζαν. Το BBC News μίλησε με πέντε γυναίκες επιστήμονες από διαφορετικές γενιές που καταφέρνουν και ξεπερνούν τους φραγμούς στον κλάδο τους.
Η πρωτοπόρος: καθηγήτρια Jocelyn Bell Burnell
Γνωστή ως η γυναίκα που ανακάλυψε το πρώτο πάλσαρ πριν από πάνω από πενήντα χρόνια, η καθηγήτρια Dame Jocelyn Bell Burnell έχει στηρίξει με σθένος σε όλη της τη ζωή τη θέση των γυναικών στον επιστημονικό χώρο.
Όντας μαθήτρια στην Βόρεια Ιρλανδία την δεκαετία του ’50, δεν της επιτρεπόταν να μελετήσει τις επιστήμες, όπως ακριβώς συνέβαινε και με τα άλλα κορίτσια, έως ότου οι γονείς της και κάποιοι άλλοι διαμαρτυρήθηκαν.
“Τα αγόρια τα έστελναν στο εργαστήριο της Φυσικής και τα κορίτσια στο μάθημα των Οικοκυρικών, γιατί όλοι ήξεραν ότι τα κορίτσια απλώς θα παντρεύονταν και θα έπρεπε να ξέρουν πως να στρώνουν τα κρεβάτια”, θυμάται.
Κατέχοντας αυτή τη στιγμή τη θέση του Επισκέπτη Καθηγητή Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ήταν μέρος μίας ομάδας γυναικών των οποίων οι προσπάθειες οδήγησαν στην δημιουργία βραβείων που έχουν ως σκοπό την αναγνώριση της αφοσίωσης στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας των γυναικών στον χώρο της επιστήμης. Το πρόγραμμα Athena Swan απαιτεί από τα πανεπιστήμια και τα κολέγια να στηρίζουν την ισότητα των φύλων.
“Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε με αργά βήματα, μέχρι που ήρθε στην αντίληψη κάποιων φορέων χρηματοδότησης οι οποίοι είπαν στα ιδρύματα ότι έπρεπε να αποκτήσουν ένα βραβείο Athena Swan αν ήθελαν να συνεχίσουν να λαμβάνουν τα χρήματα τους”, λέει. “Και αυτό είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα”.
Στον χώρο της Αστροφυσικής, οι Ευρωπαϊκές χώρες του Νότου, όπως είναι η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία, τα πάνε πολύ καλύτερα από ότι κάποιες βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι για παράδειγμα η Γερμανία και η Ολλανδία.
“Σε όλες αυτές τις χώρες το ποσοστό των γυναικών συνεχώς αυξάνεται, αλλά το μοτίβο έχει παραμείνει το ίδιο, κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον”, λέει.
‘Η πρόοδος είναι αργή, τα πράγματα αλλάζουν σταδιακά’.
Η συμβουλή της στις γυναίκες που βρίσκονται στον χώρο της Επιστήμης; “Μην αποθαρρύνεστε, κάντε υπομονή, φυσικά δουλέψτε σκληρά, και να είστε θαρραλέες”.
Η επικεφαλής έρευνας: Δρ. Nicola Beer
Το ενδιαφέρον της Δρ. Nicola Beer για την Επιστήμη ξεκίνησε σε πολύ νεαρή ηλικία· μία από τις πρώτες τις αναμνήσεις είναι να βλέπει τον δάσκαλο της στο δημοτικό να εξηγεί την έννοια των ηχητικών κυμάτων χρησιμοποιώντας ένα χάρτινο πιάτο γεμάτο με ρύζι και ένα φορητό ηχείο.
Ανήκοντας στην πρώτη γενιά της οικογένειας της που κατάφερε να πάει στο πανεπιστήμιο, το πτυχίο της στην Βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ την οδήγησε σε διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και από εκεί σε μία Fulbright υποτροφία στις Ηνωμένες Πολιτείες στο MIT και στο Χάρβαρντ, προτού αφήσει τον πάγκο του ερευνητή για να γίνει επικεφαλής μίας ερευνητικής ομάδας.
Ως ανώτερη επικεφαλής του τμήματος Βιολογίας και Φαρμακολογίας στο ερευνητικό κέντρο Novo Nordisk της Οξφόρδης, είναι ταυτόχρονα επικεφαλής τμήματος και επιστήμονας.
“Η δουλειά μου έχει να κάνει με τη δημιουργία στρατηγικής κατεύθυνσης, με το να βοηθάς του ανθρώπους να τελειοποιήσουν τις ιδέες τους, να δώσουν ό,τι έχουν, και με το να τους στηρίζεις στην σταδιοδρομία τους”, λέει.
Πιστεύει ότι επειδή υπάρχουν λίγες γυναίκες σε ηγετικούς ρόλους, οι γυναίκες έχουν την υποχρέωση να βοηθάνε η μία την άλλη, ως μέντορες, διασπείροντας την γνώση, ή απλά “δείχνοντας γενναιοδωρία και ανοίγοντας πόρτες”.
“Αυτό πιστεύω ότι είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουμε γενικότερα, είτε έχουμε να κάνουμε με γυναίκες, είτε με νέους ανθρώπους, είτε με ανθρώπους που χαράζουν τη σταδιοδρομίας τους. Έχουμε την υποχρέωση να τους δείχνουμε τον δρόμο αντί να προσπαθούμε να προστατέψουμε τη δική μας θέση, και η γενναιοδωρία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό”, λέει.
Σαν γυναίκα σε ηγετική θέση, παρατηρεί ότι οι άνθρωποι πολλές φορές προσπαθούν να υποδείξουν έναν ενιαίο τρόπο με τον οποίο θα πρέπει οι γυναίκες σε αυτήν τη θέση να συμπεριφέρονται, όπως είναι το να μιλάνε δυνατότερα, να είναι πιο κατηγορηματικές, η να ανταποκρίνονται στα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
“Νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε μία συντονισμένη προσπάθεια να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να είναι οι καλύτερες ηγέτιδες που μπορούν να είναι, αντί να φτιάχνουμε στερεότυπα για το πως πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είναι”, λέει.
Για τη Beer, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποβάλλουμε τις προκαταλήψεις που έχουμε ο ένας για τον άλλο, όπως είναι τα όρια του τι μπορούμε να πετύχουμε ή τη δουλειά που μπορούμε να κάνουμε.
“Θέλω να διαλύσω τις γυάλινες οροφές και τους γυάλινους τοίχους, και πραγματικά πιστεύω ότι πρέπει να σπάσουμε τα στεγανά και τις προκαταλήψεις που υπάρχουν μεταξύ μας”.
Η πρωτεργάτρια: Gladys Ngetich
Όταν κάποιος είπε στην Gladys Ngetich σε μία σύσκεψη ότι “δεν μοιάζεις για μηχανικός”, εκείνη γύρισε σπίτι αναρωτώμενη πως θα έπρεπε να μοιάζει μία μηχανικός.
Ως ερευνητική σπουδάστρια της Μηχανολογίας, έχει συνηθίσει να πολεμά τα στερεότυπα και να είναι ως ένα βαθμό πρωτεργάτρια. Μελετώντας για το πτυχίο της στη Μηχανολογία στη Κένυα, ήταν μία από τις 8 μόνο γυναίκες σε μία τάξη των 80 ατόμων.
Παρόλο που, όπως λέει, κατά το πρώτο της έτος, “οι περισσότεροι άνδρες στην τάξη μας πίστευαν ότι δεν θα τα καταφέρουμε”, εκείνη αποφοίτησε τελικά με άριστα.
Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνει το διδακτορικό της στην Αεροδιαστημική Μηχανική στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έχοντας μόλις κερδίσει μία υποτροφία από το Schmidt Science για να διεξάγει μία έρευνα πάνω στις διαστημικές τεχνολογίες που υποστηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Εμπνευσμένη από γυναίκες όπως είναι η καθηγήτρια Bell Burnell, επιθυμεί με την σειρά της να εμπνεύσει μία καινούρια γενιά μηχανικών.
“Αυτό που με κάνει να συνεχίζω είναι το γεγονός ότι κάποιος πρέπει να χαράξει ένα καινούριο μονοπάτι, κάποιος πρέπει να ξεκινήσει να προχωρά μπροστά για να δείξει τον δρόμο και σε κάποιον άλλο”, λέει. “Ελπίζω ότι θα υπάρξει μία σειρά γυναικών που θα έρθουν μετά από εμένα – και ότι εκείνες δεν θα χρειαστεί να αποδείξουν τόσο πολύ το ποιες είναι”.
Διευρύνοντας τα όρια: Δρ. Megan Wheeler
Πως μπορείς να λύσεις τις μεγάλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο κόσμος; Η επιστήμη κρατά τις απαντήσεις, αλλά μόνο αν κοιτάξεις τα προβλήματα μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Αυτή είναι η άποψη της Δρ. Megan Wheeler η οποία, ως εκτελεστική διευθύντρια του προγράμματος Schmidt Science Fellows, έχει σκοπό της την εκπαίδευση της επόμενη γενιάς ηγετικών επιστημόνων.
Η Δρ. Wheeler έχει διπλό ντοκτορά στη Νευρολογία (από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και στην Κλινική Ψυχολογία (από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής). Αυτή τη στιγμή ηγείται ενός προγράμματος που σκοπό έχει να αξιοποιήσει τα καλύτερα μυαλά στον χώρο της Επιστήμης για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων.
Προσπάθειες όπως το Πρόγραμμα Ανθρώπινου Γονιδιώματος έχουν δείξει την αξία του να δουλεύεις εκτός στεγανών για την προώθηση της επιστημονικής ανακάλυψης, λέει.
“Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε επιστήμονες με βαθιά γνώση και εμπειρία, αλλά που να μπορούν ταυτόχρονα να κινούνται και εκτός των παραδοσιακών ορίων”, εξηγεί.
Το να είσαι επιστήμονας τη σήμερον ημέρα σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να είσαι κλεισμένος συνεχώς σε ένα εργαστήριο· μπορείς να βγεις έξω και να εξηγήσεις στον κόσμο γιατί η δουλειά που κάνεις είναι σημαντική, λέει.
Αυτό προϋποθέτει μία ευρεία γκάμα δεξιοτήτων· να μπορείς να έρχεσαι σε επαφή με το κοινό, τους χρηματοδότες και τους διαμορφωτές πολιτικής, αλλά και να δουλεύεις με επιστήμονες από άλλους κλάδους για να “βρίσκετε λύσεις σε προβλήματα που μόνος του ο καθένας δεν θα μπορούσε να σκεφτεί”.
Το ανερχόμενο αστέρι: Elina Aino Johanna Pörsti
Κόρη ενός δασκάλου Φυσικής και μίας ιατρού, η Elina Aino Johanna Pörsti μεγάλωσε στην Φινλανδία σε μία οικογένεια για την οποία ο επιστημονικός διάλογος ήταν κάτι σαν δεύτερη φύση. Όταν έριχνε κεραυνούς, ο πατέρας της φρόντιζε να της εξηγήσει τη φυσική που κρύβεται από πίσω, ενώ η μητέρα της το πως λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα.
Σαν παιδί, έδειξε το επιχειρηματικό της πνεύμα στήνοντας το δικό της φαρμακείο στην παραλία.
“Χρησιμοποιούσα διάφορες πέτρες ως φάρμακα, και ο κόσμος ερχόταν σε εμένα και μου έλεγε τι είχε και εγώ τους έδινα το κατάλληλο φάρμακο”, λέει.
Στο σχολείο έκανε ένα μάθημα βιολογίας πάνω στην γονιδιακή επεξεργασία, το οποίο έθεσε τα θεμέλια για τη μελλοντική της καριέρα.
“Ήταν φοβερό το ότι μπορούσες να αφαιρέσεις δείγμα DNA και να δουλέψεις σε ένα εργαστήριο, μου ακουγόταν πολύ ωραίο σαν σκέψη και πίστευα ότι ήταν κάτι που θα μπορούσα να κάνω”, λέει.
“Για μένα προσωπικά, η Επιστήμη είναι συναρπαστική γιατί μου αρέσει να κατανοώ τα πράγματα, και υπάρχουν πάντα περισσότερα να κατανοήσεις και να διαβάσεις και να μάθεις”.
Σπούδασε Μοριακή Βιολογία στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι και πήρε ένα MBA από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Τώρα δουλεύει ως επιστήμονας στο ερευνητικό κέντρο Novo Nordisk της Οξφόρδης και εργάζεται πάνω στη δημιουργία νέων διαγνωστικών εργαλείων.
Λέει ότι στο σχολείο της στην Φινλανδία όλοι αντιμετωπίζονταν το ίδιο, το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο στην βελτίωση της θέσης των γυναικών στον χώρο της Επιστήμης.
“Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαμε να ενισχύσουμε τη θέση των γυναικών στον επιστημονικό χώρο, νομίζω είναι σημαντικό η δουλειά να ξεκινάει από νωρίς”, λέει.
Για την πηγή: https://bbc.in/2O8FyQ0